Tất tần tật về Cà phê Catimor thuộc chi Arabica | Đặc điểm, Hương vị

Cà phê Catimor được ưa chuộng và trồng rộng rãi tại Việt Nam. Cà phê Catimor là thành quả lai tạo giữa giống cà phê Timor và giống cà phê Caturra. Catimor  mang hương vị quyến rũ, vị đắng dịu nhẹ khiến bao người say đắm hương vị này. Nếu bạn đang tìm hiểu thông tin về loại cà phê này thì hãy tham khảo bài viết của Mupifarm dưới đây nhé!

GIỚI THIỆU VỀ CÀ PHÊ CATIMOR

Cà phê Catimor còn được gọi là cà phê chè, tên khoa học là Coffee Arabica là giống cà phê lai chéo cà giữa Timor và Caturra (Timor được lai tạo từ cà phê Arabica và Robusta). Ngoài ra, cafe Catimor còn được biết đến với tên T8667 (được gọi ở Trung mỹ) để phân biệt được giống café chống bệnh gỉ sắt (Coffee Leaf Rust), Catimor tốt và mạnh mẽ hơn so với các giống khác. Chúng cũng được đánh giá là có hương thơm nồng đượm và ngọt ngào rất quyến rũ.

Nguồn Gốc Xuất Xứ Của Cafe Catimor

Theo dòng lịch sử, vào những năm 1958 – 1959 thuộc thế kỷ 19, tại Trung Nam Mỹ thường phải đối mặt với các dịch bệnh hoành hành trên cây cà phê, trong đó cà phê Bourbon, Typica và Moka là các giống cây chịu ảnh hưởng nhiều nhất. Để tìm cách cứu vãn, các nhà khoa học đã cố gắng nghiên cứu để tạo ra một giống cà phê mới có thể chống chọi được với dịch bệnh.

Đến năm 1959, viện nghiên cứu cà phê của Bồ Đào Nha (CIFC) đã nhận được rất nhiều hạt giống Timor Hybrid từ đảo Timor gửi đến (Timor Hybrid là cây lai tự nhiên giữa C. Arabica và C. Robusta, có mặt ở đảo Timor vào năm 1920). Mà tin mừng nhất là đặc tính di truyền từ Robusta đã cho Timor kháng bệnh gỉ sắt rất tốt. Từ hai lô hạt giống mà CIFC nhận được, họ đã bắt đầu nghiên cứu để tạo ra các giống cà phê mới có khả năng kháng bệnh, đồng thời nhỏ gọn, dễ trồng, có thể cho năng suất cao trên cùng một diện tích canh tác.

Và tại IAC – Brazil, các giống lai được gọi là “Cat Catoror” đã ra đời sau một số thử nghiệm ban đầu, ngay trong thời kỳ xuất hiện bệnh gỉ sắt ở châu Mỹ. Sau đó, một thời gian tiếp đến các giống cafe Catimor đã trải qua chọn lọc trên nhiều nơi ở nhiều nơi ở Mỹ Latinh và bắt đầu phân tán ra nhiều quốc gia trên toàn thế giới. Đơn vị Nghiên cứu tại Malawi đã sử dụng năm giống con của Catimor. Sáu dòng Catimor đã được chọn lọc và đưa vào canh tác tại Papua New Guinea.

Các Loại Cà Phê Catimor

Hiện nay, trên thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng cũng có các giống cà phê Catimor như sau:

• Cà phê Catimor T-8667: Đây là một giống cafe tối ưu về năng suất, với thân cây khá ngắn nhưng cho quả và hạt rất to.
• Cà phê Catimor T-5269: Đây là 1 loại cây khỏe mạnh thích nghi tốt với độ cao phát triển từ 600-900m so với mực nước biển với lượng mưa lowsn.
• Cà phê Catimor T-5175: Đây là giống cafe cho năng suất rất cao, tuy nhiên khá kén môi trường phát triển bởi chúng không thể chịu được ở độ cao quá thấp hoặc quá cao.

Đặc Điểm Sinh Học Của Giống Cafe Catimor

Về đặc điểm sinh học, cây cà phê Catimor là cây gỗ có bộ tán che kín thân, vì vậy hạn chế được sự phá hoại của sâu đục thân (tập tính của loài sâu này là không thích đẻ trứng ở nơi thiếu ánh sáng). Cà phê Catimor mọc theo dạng bụi có lá nhỏ, không cao, nhìn hình dạng bên ngoài thấy thấp như cây chè. Hạt Catimor có hình bán cầu tròn, nhỏ chứa rất thấp lượng cafein (chỉ khoảng 1–2%).

Hạt Catimor hơi giống hạt cà phê Arabica Bourbon nên rất khó nhận ra. Nhưng với những người đã từng sử dụng cà phê lâu năm thì sẽ dễ dàng nhận biết được được đâu là Catimor chính hiệu.

Giống cà phê Catimor này khi lai tạo cho khả năng chống sâu bệnh khá tốt, nhờ đó trở thành một trong những giống cây cà phê có giá trị kinh tế cao nhất tại Việt Nam. Cây Catimor với 1 ha cà phê sẽ cho năng suất đạt 4 – 5 tấn (nếu canh tác tốt). Do có năng suất cao, kháng bệnh gỉ sắt, hương vị thơm ngon nên giá cà phê Catimor cũng cao hơn khoảng 1,5 lần so với cà phê vối.

Cây cà phê Catimor là cây gỗ có bộ tán kín thân nên hạn chế được sự phá hoại của sâu đục thâ

Hương Vị Của Cafe Catimor

Màu nước cốt cafe Catimor có màu nâu nhạt sánh, nhưng khi thưởng thức bạn lại dễ dàng cảm nahn65 được vị đắng dịu nhẹ của loại cafe này.

Catimor có một mùi hương quyến rũ, là sự kết hợp giữa vị chua thanh của giống cà phê Timor và hương vị dịu ngọt của cà phê Caturra. Hàm lượng cafein thấp nên vị của coffee Catimor sẽ không đắng như giống cà phê Robusta thuần chủng. Chính sự kết hợp này đã tạo nên hương vị riêng biệt của cà phê Catimor.

CÀ PHÊ CATIMOR ĐƯỢC TRỒNG TẠI VÙNG NÀO CỦA VIỆT NAM

Giống cà phê chè được đánh giá là cho ra năng suất cao, kháng sâu bệnh tốt và có kích thước khá nhỏ nên rất phù hợp với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng và diện tích đất trồng cà phê tại Việt Nam. Chính những ưu điểm nổi bật trên mà giống cafe Catimor được trồng rộng rãi tại các thủ phủ cà phê của Việt Nam như: Đăk Lăk, Đăk Nông, Lâm Đồng, Quảng Trị, Nghệ An và Sơn La.

Tuy nhiên, chất lượng hạt cafe và năng suất còn phụ thuộc vào điều kiện sinh trưởng nên giống cafe Catimor thường được trồng tại các vùng có độ cao từ 700 – 1000m. 

CÁCH TRỒNG VÀ CHĂM SÓC CÀ PHÊ CATIMOR

THƯỞNG THỨC CAFE CATIMOR ĐÚNG CÁCH

Mặc dù cho năng suất cao tuy nhiên để đảm bảo cà phê có thể phát triển tốt thì cần cách trồng và cách chăm sóc cà phê Catimor đúng cách. Theo các chuyên gia nông nghiệp khi trồng Catimor thì nên chú ý tới những điều dưới đây:

• Thời vụ trồng cà phê: Thời vụ trồng cà phê Catimor tốt nhất rơi vào vụ Thu (Tháng 8-9 DL) hoặc vụ xuân (tháng 2-3 DL). Lúc này ở các tỉnh Tây Nguyên thường có thời tiết, đặc điểm mùa vụ thuận lợi cho sự phát triển của cây cafe con.
• Đất trồng: Đất trồng cà phê phải được cày bừa kỹ, dọn sạch cỏ dại trước khi trồng.
• Mật độ, khoảng cách trồng: Nên trồng với mật độ 6666 cây/ha (ở những nơi đất không có độ phì cao), nghĩa là mỗi hàng cà phê sẽ cách nhau 1,5 m; các cây cách nhau 1m. Còn đối với ở những địa hình thổ nhưỡng hay đất tốt, nên trồng với mật độ 5000 cây/ha, nghĩa là hàng cách hàng 2m; cây cách cây 1,5m. Và nên trồng với mật độ 3333 cây/ha (ở những nơi đất trung bình), với hàng cách hàng 2m; cây cách cây 1 m.
• Trồng xen cây ngắn ngày: Để tận dụng đất trống tăng thu nhập cũng như chống cỏ dại, chống xói mòn và cải tạo đất thì khi cây cà phê Catimor còn nhỏ, có thể trồng xen các cây ngắn ngày như đậu đỗ, lạc… Việc trồng xen các cây ngắn ngày còn có ý nghĩa tăng tính đa dạng thực vật cho sinh quần cây cà phê, theo đó một vườn cây trồng đan xen tốt có thể cung cấp cho lô cà phê một lượng lớn đạm nguyên chất (hàng trăm cân/ha) và nhiều chất dinh dưỡng, chất khoáng khác. Nhờ đó khu hệ thiên địch tự nhiên được thiết lập nhanh hơn và trở nên phong phú hơn sẽ bảo vệ cây cà phê khỏi bị xâm hại từ sâu bệnh.
• Che bóng cho cây cà phê: Cây cà phê Catimor rất cần che bóng. Các cây che bóng như keo dậu, muồn nên trồng với mật độ vừa phải và rải đều trong vườn cafe, không chỉ giúp che chắn sương muối vào mùa đông cho cà phê mà còn giúp tạo ra ánh sáng tán xạ. Tuy nhiên để tránh bệnh gỉ sắt thì các cây che chắn cần đảm bảo độ thông thoáng.
• Vét đất chống xói mòn: Ngay sau trồng cây cà phê chè, bà con nên tiến hành vét thành rãnh dọc hoặc theo hàng cây để hạn chế hiện tượng xói mòn trong mùa mưa. Bên cạnh đó phải thường xuyên xới xáo quanh gốc cây để diệt cỏ và tạo độ tơi xốp cho đất, giúp cà phê phát triển tốt hơn.
• Bón phân hóa học: Phân hóa học cân đối kết hợp với phân hữu cơ bón một cách hợp lý, đầy đủ để giúp cà phê sinh trưởng, phát triển và tăng sức chống chọi với sâu bệnh.
• Làm sạch cỏ: Một điều quan trọng nhất trước khi bón phân là cần làm sạch cỏ. Vườn cà phê Catimor sẽ dễ mắc bệnh khô cành và khô quả nếu không được chăm sóc, làm cỏ tốt. Ngoài ra nếu nơi trồng có sương muối, trước đó cần phải phun tưới nước lên tán lá cây cà phê. Sau đó chăm sóc tốt để cà phê nhanh hồi phục.
• Tưới nước đều đặn: Tưới nước có tác dụng duy trì sinh trưởng của cây cà phê Catimor, đồng thời là điều kiện để cây ra hoa. Vào những đầu mùa khô ở Tây Nguyên, cây cà phê Catimor cần tưới từ 3-4 đợt, mỗi đợt cách nhau 20-25 ngày, tùy thuộc vào tuổi cây mà tưới lượng nước phù hợp: Năm đầu tiên và hai năm chăm sóc tiếp theo cần tưới 200 – 300m3/ha/1 lần tưới. Các năm kinh doanh tiếp theo cần tưới 400 – 500m3/ha/1 lần tưới. Đợt tưới đầu cho cà phê kinh doanh là vào lúc mầm hoa đã phát triển đầy đủ (cuối tháng 1) và lượng nước cần là 600 m3/ha/đợt đầu. Tuy nhiên, ở các tỉnh phía Bắc trồng cà phê Catimor nhờ khí hậu, thời tiết và thổ nhưỡng phù hợp nên hầu như không cần tưới, chỉ tưới những khi khô hạn kéo dài.
• Bẻ chồi, cắt tỉa cành: Khi chồi cafe Catimor mọc vượt từ thân chính và nách lá, thì cần bẻ bỏ đi, trung bình nên bẻ 5-6 lần/năm. Và sau khi thu hoạch trái cafe, hãy bắt tay vào cắt tỉa cành, nghĩa là dùng kéo cắt bỏ cành tăm, cành nhỏ giáp thân, cành khô, cành bị sâu bệnh. Cắt tỉa cành kịp thời làm cho cây hồi phục nhanh hơn, chùm hoa to hơn và hạn chế được sâu bệnh cho vụ sau.

Catimor là một giống cà phê có hương vị khó tả, những người sành cafe mô tả chúng bằng 2 từ “quyến rũ”, một khi đã thưởng thức thì từng giọt cà phê thấm sâu vào từng “tế bào”, thăng hoa trong mọi giác quan của cơ thể. Cụ thể khi thưởng thức bạn sẽ thấy vị đậm đắng nhẹ pha với một chút chua thanh và ngọt hậu rất đặc biệt.

Sở dĩ là như vậy là bởi vì hạt cafe Catimor được lai tạo giữa vị chua thanh của giống cà phê Timor và hương vị ngọt dịu từ café Catimor. Tuy nhiên ở Catimor có hàm lượng cafein thấp hơn Robusta thuần chủng cho nên vị đắng của nó của nó cũng sẽ không bằng cafe Robusta.

Về cách thưởng thức Catimor đúng điệu thì cũng như nhiều dòng cà phê khác, ở mỗi người cũng sẽ có những cách thưởng thức Catimor khác nhau, tùy theo sở thích hay tính cách riêng của mình. Tuy nhiên, để cảm nhận được hương vị thú vị của cà phê Catimor thì bạn có thể lựa chọn 2 cách thưởng thức như sau.

Cách đầu tiên là pha cafe thuần túy bằng việc sử dụng café Catimor rang mộc hoàn toàn để pha phin hay dùng cà phê đá, cà phê sữa. Catimor là giống lai tạo có ¼ đặc điểm cà phê Robusta thuần chủng nên vẫn giữ được sự đậm đà của cafe nên với cách pha này bạn sẽ được thưởng thức trọn vẹn mùi vị của Catimor.

Cách thứ 2 là bạn có thể trộn cafe Catimor với một vài dòng cà phê khác trên thị trường theo tỉ lệ 3:1 hoặc 4:1 để mang đến hương vị khác biệt hơn, đậm đà hơn.

Tuy nhiên, vì so với các giống Arabica thuần chủng thì loại cà phê lại chứa hàm lượng cafein cao hơn nên lưu ý những ai có có vấn đề về tim mạch, mất ngủ, say cà phê thì hạn chế sử dụng.

NHỮNG ĐIỀU CẦN LƯU Ý KHI SỬ DỤNG CÀ PHÊ CATIMOR

• Bởi hàm lượng cafein của Catimor là 1-2% nên những ai có tiền sử bệnh tim, thường xuyên mất ngủ hay say cafe thì nên cân nhắc về lượng khi dùng loại cafe này.
• Để bảo quản chất lượng hương vị, bạn nên bảo quản bột cafe trong túi kín. Lưu ý, không nên bảo quản bột cafe Catimor trong tủ lạnh để tránh gây ẩm, làm giảm đi độ ngon của cafe.
• Nên sử dụng cafe vào buổi sáng để tránh tình trạng gây mất ngủ.

Mỗi loại cà phê sẽ có những điểm riêng biệt về hương vị, cà phê Catimor cũng không ngoại lệ. Mang hương vị quyến rũ, vị đắng dịu nhẹ khiến bao người say đắm hương vị này. Qua những chia sẻ trên thì bạn đã hiểu hơn về đặc điểm, hương vị và nguồn gốc xuất xứ của giống cafe Catimor. Hy vọng, những thông tin này sẽ giúp bạn hiểu hơn về hương vị của tách cafe mà mình thưởng thức.

LỜI KẾT

Nói tóm lại so với nhiều giống cà phê thương mại khác thì cây cà phê Catimor trưởng thành sớm và cho năng suất cùng với sản lượng cao, vì vậy được trồng khá phổ biến tại Việt Nam. So về hương vị thì café Catimor cũng mang đến cho người ta một thứ cảm giác vấn vương khó tả tương tự như nhiều dòng Arabica khác. Do vậy, nếu bạn là tín đồ cafe hay chuẩn bị khai trương quán cà phê thì nhất định đừng bỏ qua những tách cà phê được chế biến từ “hạt giống Catimor” này nhé!

Nguồn: Art Coffee Việt Nam