Bạc hà sô cô la (chocomint)
Thông tin chung
- Tên tiếng Anh: Chocolate Mint, Chocomint…
- Tên khoa học: Mentha Piperita V. Chocolat, Mentha x piperita f. citrata ‘Chocolate’.
- Họ thực vật: Bạc hà (Lamiaceae), chi Mentha L.
Từ xa xưa, bạc hà là loài thảo dược mang mùi thơm đặc trưng với công dụng làm thuốc nổi tiếng. Trong đó, chi Mentha L. với khoảng 25 loài và một số loài dạng lai khác. Về thành phần chung, bạc hà có chứa các thành phần dễ bay hơi như flavonoid, các axit hữu cơ, quinone, có tác dụng tốt cho hệ tiêu hóa, hệ thần kinh trung ương, hệ hô hấp…
M.piperita là loài bạc hà lai giữa M. spicata L. và bạc hà nước (M. Aquaca L.), đặc biệt phát triển tốt ở những vùng đất có độ ẩm cao.
Trong cuộc sống hằng ngày, bạc hà sô cô la (chocomint) thường được dùng để:
- Dùng tươi để ăn;
- Thưởng thức bạc hà sô cô la như loại trà uống: cho vài lá chocolate mint vào cốc nước và đổ nước sôi vào trong vài phút, sử dụng kèm đá lạnh hoặc không. Giã nhẹ chocomint vào thức uống nóng như cacao đặc biệt phù hợp.
- Gia vị
- Trang trí món ăn, bánh kem
- Chế biến kết hợp với thực phẩm khác trong làm bánh, tráng miệng, kẹo, tăng hương vị sô cô la cho các món uống bạc hà…
- Dược liệu trị bệnh
- Tinh dầu bạc hả chocomint (Chocolate Mint Essential Oil)
- …
Hương vị cùng mùi thơm bạc hà the mát, ấm áp chắc chắn sẽ chinh phục được nhiều khách hàng khó tính.
Đặc điểm sinh trưởng của bạc hà sô cô la (chocomint)
Theo các tài liệu ghi chép, chi Mentha L. thường được tìm thấy xuất hiện ở nhiều khu vực trên thế giới như vùng cận nhiệt đới Trung Á, vùng ôn đới ấm Bắc bán cầu, châu Âu,…Tại Việt Nam, khu vực khí hậu mát mẻ, độ ẩm cao phù hợp cho chocomint sinh trưởng. Phương pháp nhân giống: giâm cành hoặc nuôi cấy mô (tuy nhiên mô cây nhỏ, khó dưỡng). Chocomint phát triển tốt nhất khi có ít nhất 5 đến 6 giờ nắng mỗi ngày. Bởi ánh nắng là tác nhân giúp gia tăng hương vị và màu sắc cho cây. Tuy nhiên, ánh sáng gay gắt xuyên suốt sẽ dễ làm cháy lá cây.
Thích nghi tốt ở khí hậu nóng ẩm, cây ưa ẩm, sáng và đất tơi xốp giàu dinh dưỡng. Sinh trưởng của Mentha Piperita V. Chocolat rất nhanh và ít bị sâu hại, dễ dàng chăm sóc. Bộ phận thường dùng của Mentha Piperita V. Chocolat: Lá của cây khi ra hoa.
Mô tả cây bạc hà sô cô la
Bạc hà sô cô la có phần thân và cuống dạng trụ vuông, với chiều cao có thể đạt được là 30 cm. Thực vật mọc bò ngang trên mặt đất, có một số ít nhánh mọc thẳng đứng.
Hệ thống rễ của chúng phát triển nhanh, lan rộng ngầm dưới mặt đất để tạo ra nhiều thế hệ cây con.
Lá cây bạc hà sô cô la có dạng hình trứng, mép có răng cưa, mọc đối trên cành. Phiến lá kích thước trung bình dài 1.5-3cm, rộng khoảng 1,5-2.5cm, có màu xanh đậm – ngả tím. Màu tím trở nên đậm hơn khi cây sinh trưởng nơi nhiều nắng, thoáng và đủ dinh dưỡng
Hoa của bạc hà sô cô la có thể màu trắng hay tím hồng, mọc tập trung ở kẽ lá, tràng hoa hình môi.
Bạc hà sô cô la có hương vị cay the nồng, ấm đặc trưng, dễ chịu. Hòa quyện chút mùi sô cô la nhẹ nhàng. Hương thơm sẽ có ở hầu hết bộ phận của cây từ thân lá, hoa…lan tỏa khi bạn dùng tay vuốt nhẹ. Tinh dầu bạc hà sô cô la tập trung nhiều ở lá.
Tinh dầu chocomint – bạc hà sô cô la nguyên chất
1. Đặc điểm, tính chất chocomint (bạc hà sô cô la)
Tinh dầu bạc hà sô cô la có thể được chiết xuất từ bộ phận trên mặt đất như lá, hoa hay nụ hoa, nhưng có lẽ phần lá phổ biến hơn cả. Theo ghi chép, trước khi chưng cất, người ta thường để héo cây bạc hà trong vòng 24 giờ, để hoạt động chuyển hóa menthone thành menthol thuận lợi hơn. Ngoài ra, tài liệu cũng báo cáo, lá non sẽ có nhiều menthol hơn.
Tương tự như các tinh dầu thiên nhiên khác, tinh dầu bạc hà sô cô la (Chocolate Mint Essential Oil) thu được chủ yếu thông qua phương pháp chưng cất hơi nước. Kết quả thu được dung dịch có đặc tính:
- Dung dịch lỏng, màu vàng nhạt
- Mùi thơm rõ ràng là mùi bạc hà truyền thống the mát, cay ấm, nhưng ẩn chứa một chút sô cô la rất tinh tế. Nhờ vậy là nhìn chung, cảm giác khi sử dụng sản phẩm này là sự dễ chịu hòa quyện sảng khoái, thư giãn, xen lẫn chút ngọt ngào cho tinh thần.
- Lưu hương bền lâu và độ tỏa hương trung bình.
2. Bảo quản tinh dầu chocomint (bạc hà sô cô la)
- Thận trọng chứa tinh dầu bạc hà sô cô la trong vật chứa thủy tinh tối màu. Khuyến khích đậy nắp kín lọ sau mỗi lần dùng, với mục đích giữ độ tươi và kéo dài thời hạn sử dụng tối đa cho sản phẩm.
- Chú ý đặt tinh dầu thực vật này tránh tầm tay trẻ nhỏ và không nên để ánh sáng mặt trời chiếu vào trực tiếp.
- Trong thời gian dùng, nếu tinh dầu bạc hà sô cô la có mùi lạ, biến chất thì nên ngừng tiếp xúc.
3. Các hoạt chất giá trị của tinh dầu bạc hà sô cô la
Trong nghiên cứu đánh giá các thành phần hóa học chính của tinh dầu có nguồn gốc từ Mentha Piperita V. Chocolat bằng phương pháp sắc ký khí khối phổ (GC-MS), ghi nhận đa dạng hoạt chất khác nhau. Bên cạnh đó, báo cáo cũng đã đánh giá tích cực về những hoạt chất này dựa trên lợi ích mà chúng mang lại trong trị liệu sức khỏe.
Các thành phần của tinh dầu bạc hà sô cô la sẽ thay đổi theo:
- Độ trưởng thành của cây,
- Giống thực vật,
- Khu vực địa lý
- Điều kiện chế biến
- Điều kiện bảo quản
Một số thành phần nổi bật
Chiết xuất cấu tạo gần tương tự rượu (43,47-50,10%), terpene (18,55-21,07%) và xeton (9,68 %)…Cụ thể:
- Menthol (28,19-30,35%): là hoạt chất đa dạng với nhiều công dụng dược lý. Ví dụ như giảm đau, giảm ngứa, chống nấm, kháng khuẩn,…Thậm chí là giúp tăng cường khả năng thẩm thấu của sản phẩm trên da…
- Menthone (15,53%): là thành phần có trong nhiều loại tinh dầu, được sử dụng rộng rãi trong ngành công nghiệp hương liệu và dược phẩm. Chúng hương thơm mạnh mẽ và được sử dụng để tạo ra các sản phẩm hương liệu như kẹo ngậm, nước hoa, kem đánh răng…
- Menthomenthene: nổi bật là một tác nhân kháng khuẩn với phổ kháng khuẩn rộng: bao gồm cả vi khuẩn gram dương và gram âm
- 1,8-cineole (11,89%): còn gọi là Eucalyptol. Là một thành phần phổ biến trong tinh dầu của cây bạch đàn chanh, cây bạc hà và cây bạch dương. Chúng có tính chất kháng khuẩn, kháng viêm và giảm đau, sử dụng rộng rãi trong sản xuất thuốc ho và các sản phẩm chăm sóc cá nhân.β-pinene: là một loại terpen được tìm thấy trong các loại dầu hương liệu tự nhiên. Thành phần này nổi bật bởi khả năng kháng khuẩn và chống viêm.
- D-(+)-camphor: có tác dụng giảm đau, sát khuẩn, giảm ngứa, diệt nấm…
- Ngoài ra còn có: isomenthol, (+)-carvone,…
Lợi ích của tinh dầu bạc hà sô cô la đối với sức khỏe
1 Kháng khuẩn
Chiết xuất từ bạc hà nói chung và tinh dầu bạc hà sô cô la nói riêng được cho là có khả năng kháng khuẩn mạnh mẽ. Đặc biệt, biểu hiện tác dụng ức chế vi khuẩn gram dương mạnh hơn so với vi khuẩn gram âm. Song song đó, chiết xuất còn ức chế sự nẩy mầm của bào tử các men mốc và nấm da thử nghiệm. Một số vi khuẩn được nêu trong thí nghiệm in vitro:
- Bacillus subtilis
- Micrococcus glutamicus
- Staphylococcus aureus
- E. coli
- A. niger
- Candida albicans
- Trychophyton rubrum
- …
2. Tinh dầu chocomint (bạc hà sô cô la) trong chăm sóc sắc đẹp
Trong các nghiên cứu trước đây, tinh dầu bạc hà sô cô la còn có khả năng ức chế P. Acnes. Do đó, đặc tính này có thể được ứng dụng để phát triển các thành phần chống mụn trứng cá hoặc kháng khuẩn mới cho mỹ phẩm hoặc các sản phẩm cá nhân.
Ngoài ra, với đặc tính làm se và chống oxy hóa mạnh mẽ, chiết xuất này hiệu quả trong việc điều trị:
- Các vết dị ứng nhẹ,
- Vết côn trùng cắn
- Làm chậm sự lão hóa da
- Hạn chế tình trạng chảy sệ da
3. Chống oxy hóa
Gốc tự do được hình thành trong cơ thể từ quá trình trao đổi chất. Thế nhưng, khi yếu tố này dư thừa sẽ gây nên những tác động có hại cho sức khỏe. Đã có nhiều bệnh lý được cho là có liên quan đến chúng như bệnh tim mãn tính, suy giảm nhận thức, ung thư, thoái hóa khớp…Vì vậy, việc ức chế các gốc tự do hình thành bằng chất chống oxy hóa là điều luôn được các nhà nghiên cứu quan tâm.
May mắn thay, hoạt động chống oxy hóa của tinh dầu bạc hà sô cô la đã được chứng minh bằng xét nghiệm loại bỏ gốc tự do DPPH, β-Carotene-linoleic, oxit nitric (NO)…
Kết quả khả quan ghi nhận, hoạt tính chống oxy hóa của tinh dầu từ Chocolate Mint không hề thua kém bất kỳ chiết xuất khác từ họ bạc hà (peppermint). Thậm chí, trong xét nghiệm loại bỏ gốc NO, chúng còn đạt hiệu quả cao hơn.
4. Tinh dầu chocomint (bạc hà sô cô la) đối với tinh thần
Nhờ vào đa dạng các thành phần có lợi cho tinh thần như monoterpenoids, 1,8-cineol…mà tinh dầu bạc hà sô cô la nên là sự lựa chọn đáng cân nhắc nếu bạn đang gặp vấn đề như:
- Căng thẳng, lo lắng
- Năng lượng tiêu cực lan tỏa
- Cần xoa dịu tâm hồn và tăng cường sinh lực
- Cần nâng cao tiềm năng sức mạnh cảm xúc
- Cần kích thích tinh thần
- Đang gặp nhiều áp lực trong cuộc sống đời thường.
Quả thực, hương thơm tươi mát, sảng khoái của sản phẩm đã mang đến liệu pháp hương thơm lành mạnh cho bất cứ ai trải nghiệm chúng. Sự ưa chuộng còn được thể hiện thông qua việc có mặt trong các chế phẩm sử dụng hằng ngày như nước súc miệng, sữa tắm, kem đánh răng, thuốc bôi ngoài da, nước hoa…
5. Tinh dầu chocomint (bạc hà sô cô la) giúp chống viêm và hỗ trợ hô hấp
Hoạt động chống viêm của Tinh dầu chocomint (bạc hà sô cô la) đã được minh chứng trong nhiều thử nghiệm.
- Trong xét nghiệm ức chế 5-lipoxygenase (5-LOX), khả năng kháng viêm của chúng còn được đánh giá cao hơn tinh dầu bạc hà (peppermint).
- Thành phần 1,8-cineole, camphor, menthol…đều là những chất kháng viêm đáng chú ý, góp phần không nhỏ đến tác dụng này của sản phẩm.
Bên cạnh đó, những thành phần hóa học kể trên còn cho phép tinh dầu từ Chocomint hoạt động hữu ích đối với tình trạng cảm lạnh, ho, nghẹt mũi, cúm, đau khớp…thông qua khả năng thanh lọc không khí, loãng đờm, ức chế phản xạ ho, giảm đau…
Cách bảo quản tinh dầu chocomint (bạc hà sô cô la) nguyên chất
- Bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát, tránh tiếp xúc với nguồn nhiệt cao và ánh nắng mặt trời trực tiếp
- Bảo quản trong lọ tối màu để có được hiệu quả của tinh dầu tốt nhất
- Đóng chặt nắp khi không sử dụng
- Bảo quản tinh dầu bạc hà xa tầm tay trẻ em
Cách dùng tinh dầu chocomint (bạc hà sô cô la) hiệu quả
- Nhỏ một vài giọt tinh dầu bạc hà vào một bát nước nóng khoảng 1 lít sau đó chùm kín khăn và xông. Xông hơi tinh dầu bạc hà nguyên chất giúp giải cảm, thư giãn, giải tỏa sự tắc nghẽn tinh thần, giúp sảng khoái hơn.
- Khi bị say tàu xe, hãy nhỏ 1 hoặc 2 giọt lên khăn tay và hít thật sâu. Mùi hương an thần của bạc hà sẽ giúp bạn giảm triệu chứng buồn nôn, khó chịu.
- Nhỏ vài giọt tinh dầu trên chiếc khăn và sử dụng như một miếng gạc: đặt lên trán hoặc để vào cổ, hoặc chấm tinh dầu vào đầu ngón tay và day vào hai thái dương giúp chống lại cơn đau đầu.
- Xoa tinh dầu bạc hà lên bụng sau bữa ăn hoặc xoa lên lòng bàn chân để chữa các bệnh tiêu hóa.
- Nhỏ vài giọt tinh dầu bạc hà nguyên chất vào bồn tắm để giảm stress, mệt mỏi, ngạt mũi, nhức đầu, lo âu sau một ngày dài làm việc (15-20 giọt)
- Để đuổi chuột, bạn hãy nhỏ 1 vài giọt tinh dầu Bạc hà vào 1 miếng bông và đặt vào chỗ chuột hay di chuyển qua. Mùi tinh dầu bạc hà sẽ làm chuột khó chịu bỏ đi.
- Trong spa: Dầu nền + bạc hà: Nhỏ 3 giọt tinh dầu trộn đều với 30ml dầu nền massage giúp giải độc cơ thể, thư giãn sâu.
- Làm nước súc miệng bạc hà: Nhỏ 3 giọt tinh dầu vào 500ml nước đun sôi để nguội, súc miệng sau khi đánh răng hoặc ăn đồ hôi, tanh. Nước tinh dầu bạc hà có tác dụng chống viêm nhiễm răng lợi, cho hơi thở thơm tho và cảm giác the mát. Giúp bạn tự tin hơn trong giao tiếp.
- Làm khăn lạnh lau mặt: Nhỏ 2 giọt tinh dầu vào bát nước sạch, nhúng khăn mặt khô vào bát nước, vắt kiệt nước, xếp vào hộp kín để trong tủ lạnh để lau mặt.
- Đặc biệt, tinh dầu bạc hà còn có thể hỗ trợ chữa hội chứng kích ứng ruột: Hội chứng kích ứng ruột biểu hiện rõ nhất là sau khi ăn sáng thường đau bụng phải đi vệ sinh. Nhỏ 1 giọt tinh dầu bạc hà vào ít nước ấm uống 2 lần một ngày, mỗi lần một giọt để thấy sự cải thiện đáng kể
Mua tinh dầu bạc hà nguyên chất ở đâu tại Hồ Chí Minh?
Tài liệu tham khảo
- Chocolate Peppermint Essential Oil (Mentha piperita) https://www.organic.io/essential-oils/chocolate-peppermint/#hide
- Chemical Composition and Biological Properties of Essential Oils of Two Mint Species https://www.researchgate.net/publication/272339003_Chemical_Composition_and_Biological_Properties_of_Essential_Oils_of_Two_Mint_Species
- Chemical composition and functional properties of essential oils from Mentha species https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0926669015302259
- MORPHOLOGICAL AND GENETIC DIVERSITY AMONG PEPPERMINT (Mentha × piperita L.) CULTIVARS: https://www.researchgate.net/publication/317903275_Morphological_and_genetic_diversity_among_peppermint_Mentha_piperita_L_cultivars